فوبياي خاص : ترس هايي ماندگار و دردسر ساز

ترس به عنوان بخش جدايي ناپذير زندگي بشر، گاه براي او دردسر ساز و غير عادي مي شود. فوبياي خاص يكي از انواع ترس هاي دردسر ساز است كه تقريبا اكثر ما با آن دست و پنجه نرم كرده ايم.

فوبياي خاص چيست؟

فوبياي خاص به ترس شديد، غير منطقي و مزمن نسبت به يك موضوع خاص اشاره دارد.

معمولا علت ترس فرد از موضوع فوبيك نيز نگراني و انتظار آسيب و صدمه از موضوع يا شيء فوبيك است.

به عنوان مثال فرد ممكن است از گربه بترسد؛ چرا كه نگران است گربه به او حمله كند. به همين دليل نيز همواره از رويارويي با موقعيت هاي فوبيك اجتناب مي كند.

همچنين در صورت مواجهه با موضوع فوبيك نيز به شدت دچار ترس و اضطراب مي شود.

افزايش ضربان قلب
تعرق
احساس درد در قفسه سينه يا شكم
لرزش
از علائم اضطرابي فوبياي خاص است.

از جمله ويژگي هاي فوبياي خاص مي توان به موارد زير اشاره نمود:
ترس غيرمنطقي و بيش از حد نسبت به يك شي ء يا موقعيت.
فرد مي داند كه ترس او غير منطقي يا شديد تر از حد لازم است.
اين ترس پايدار و به مدت حداقل ۶ ماه ادامه دارد.
ترس و اضراب ناشي از فوبيا منجر به اختلال در عملكرد مختلف زندگي فرد مي شود.
عدم تناسب فرهنگي و اجتماعي نسبت به موضوع فوبيك.
انواع فوبياي خاص
فوبياي خاص از شيوع و تنوع بالايي برخوردار است. از جمله موقعيت هاي شايع فوبياي خاص مي توان به موارد زير اشاره نمود:

فوبياي حيوانات: فوبياي حيوانات يكي از شايع ترين انواع فوبيا است. متداول ترين نوع فوبياي حيوانات شامل:
فوبياي عنكبوت
فوبياي سگ
فوبياي گربه
فوبياي سوسك
فوبياي مار
فوبياي موش
فوبياي ارتفاع: فوبياي ارتفاع يا بلندي هراسي به ترس شديد فرد از قرار گرفتن و حتي تصور كردن بودن در ارتفاعات، ساختمان هاي بلند و كوه و…اشاره دارد.
فوبياي دندان پزشكي: اين نوع فوبيا كه بيشتر در كودكان و خانم ها ديده مي شود، به ترس شديد فرد از دندان پزشكي ( تزريق بي حسي، صواي تراشيدن دندان و ابزار آلات جراحي ) اطلاق مي شود.
فوبياي خون، زخم و آمپول: اين نوع از فوبيا كه تقريبا بين دو جنس زن و مرد از شيوع برابري برخوردار است؛ به ترس شديد و دائمي از محيط بيمارستاني، خون، تزريقات و جراحات اشاره دارد.
فرد مبتلا به فوبياي خون، تزريقات در صورت نياز نيز از حضور در كلينك و محيط هاي درماني خود داري مي كند.

فوبياي محيط هاي بسته: تنگنا هراسي يا كلاستروفوبيا به ترس شديد، مداوم و غيرمنطق از قرار گرفتن در محيط هاي بسته مانند آسانسور، اتاق مخصوص ام آر آي، انباري كوچك و محيط هاي شلوغ اشاره دارد.
نگراني از به پايان رسيدن اكسيژن و خفگي، ترس از احتمال رخ دادن سكته يا حمله وحشت زدگي و نبود كمك يا گير افتادن از جمله علت هاي فرضي پشت پرده اين نوع از فوبيا است.

علت فوبياي خاص چيست؟
از جمله نظريات و دلايل مطرح در سبب شناسي اختلال فوبياي خاص مي توان به موارد زير اشاره نمود:

ديدگاه روان كاوي: بر اساس ديدگاه روان كاوي فوبيا نتيجه ي سركوب و انتقال ترس و اضطراب از يك موضوع اصلي و واقعي ( مثلا ترس يك كودك از تنش و خودكامگي پدر ) به يك موضوع نمادين ( به عنوان مثال ترس از اسب ) است.
ديدگاه شرطي سازي: بر اساس اين ديدگاه، افراد مبتلا به فوبياي خاص به دليل وجود يك تجربه ناخوشايند نسبت به موضوع خاص دچار ترس و فوبيا شده اند.

به عنوان مثال فوبياي دندان پزشكي بعد از تجربه ي درد آور تزريق بي حسي و يا فوبياي ماشين بعد از تجربه تصادف با اتوموبيل رخ مي دهد.

ديدگاه تكاملي: بر اساس ديدگاه تكاملي، انسان ها از يك آمادگي بيولوژيك براي كسب ترس و فوبيا نسبت به موقعيت هاي خاص برخوردارند.
اين نظريه در تحليل فوبيا هايي از قبيل : فوبياي مار، فوبياي عنكبوت، فوبياي ارتفاع، فوبياي خون، به ترس تكاملي كه در اجدادمان نيز وجود داشته ، اشاره مي كند و معتقد است همه ي ما از يك آمادگي دروني براي ترس از اين موقعيت ها برخورداريم.

ديدگاه محيطي: اين ديدگاه بر نقش عوامل محيطي، يادگيري و تربيت تاكيد دارد و در حوزه درمان نيز روش هايي چون يادگيري مشاهده اي و سرمش گيري را پيشنهاد مي كند.

فوبياي خاص
انواع فوبياد

روش هاي درمان فوبياي خاص: ( سير تا پياز درمان فوبياي خاص )!
از جمله روش هاي درماني فوبياي خاص شامل:

غرقه سازي: فلسفه ي زيربنايي اين روش، مواجهه و قرار گرفتن در معرض موقعيت هاي ترس آور است. اين مواجهه به مرور باعث مي شود فرض هاي بنيادي بيمار مبني بر خطرناك بودن موقعيت فوبيك زير سوال برود.

منبع:كانون مشاوران ايران-فوبياي خاص : ترس هايي ماندگار و دردسر ساز